پادشاه سئو| دانلود پاورپوینت, مقاله, تحقیق, جزوه,قالب و افزونه وردپرس
دانلود پاورپوینت , مقاله, تحقیق, مبانی وپیشینه تحقیق, جزوه, طرح درس دروس دبستان, خلاصه کتاب , نمونه سوالات کارشناسی و ارشد ,قالب و افزونه وردپرس
پادشاه سئو| دانلود پاورپوینت, مقاله, تحقیق, جزوه,قالب و افزونه وردپرس
دانلود پاورپوینت , مقاله, تحقیق, مبانی وپیشینه تحقیق, جزوه, طرح درس دروس دبستان, خلاصه کتاب , نمونه سوالات کارشناسی و ارشد ,قالب و افزونه وردپرسپاورپوینت ارایه ادبی جلسه پنجم مسمط مثنوی
پاورپوینت ارایه ادبی جلسه پنجم مسمط مثنوی
فرمت فایل دانلودی: .zipفرمت فایل اصلی: .pptx
تعداد صفحات: 12
حجم فایل: 452 کیلوبایت
قیمت: 8000 تومان
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : powerpoint (..pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید : 12 اسلاید
قسمتی از متن powerpoint (..pptx) :
بنام خدا
آرایه ادبی
جلسه پنجم
مسمط مثنوی
پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.
پاورپوینت تفکر انتقادی در مثنوی
پاورپوینت تفکر انتقادی در مثنوی
فرمت فایل دانلودی: .zipفرمت فایل اصلی: .ppt
تعداد صفحات: 33
حجم فایل: 170 کیلوبایت
قیمت: 14000 تومان
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : powerpoint (..ppt) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید : 33 اسلاید
قسمتی از متن powerpoint (..ppt) :
جان ف ِ شان ای آ فتاب معنوی
م َ ر جهان ک ُ هنه را ب ِ نما ن ُ وی
تفکر انتقادی در مثنوی
مقدمه اول
چرا مثنوی؟
هذا کتابُ المثنوی وهو أصولُ أصولِ أصولِ الدین، فی کشف أسرارِ الوصولِ والیقین، وهو فقه الله الأکبر وشرعُ اللهِ الأزهر، وبرهان الله الأظهر , مثل نوره کمشکاة فیها مصباح , یُشرِقُ إشراقاً أنورَ من الإصباح , وهو جِنانُ الجَنان , ذو العیون والأغصان , منها عینٌ تُسمّى عند أبناء هذا السبیل سلسبیلا , وعند أصحاب المقامات والکرامات خیر مقاماً وأحسن مَقیلا , الأبرار فیه یأکلون ویشربون , والأحرار منه یفرحون ویطربون , وهو کَنیلِ مصر شرابٌ للصابرین , وحسرة على آل فرعونَ والکافرین , کما قال یضلّ به کثیراً ویَهدِی بهِ کثیراً...
بخشی ازمعرفی مولانا ازمثنوی
بخشی ازمعرفی مولانا ازمثنوی
این است کتاب مثنوی و آن، کتابی است دربرگیرنده اصول اصل‌های دین در کشف اسرار وصول به حق و یقین؛ این کتاب فقه و آیین نیکو و روشن و دلیل آشکار و متقن خداوند است. مثل نور آن همچون چرغدانی است که در آن چراغی تابان (1) پرتو بیفشاند، روشنتر از روشنی صبحگاهان؛ و این کتاب باغ دلهاست. انبوه از درختان و آکنده از چشمه‌ساران حکمت و معرفت، و از جمله آنها چشمه‌ای است که پیروان این راه و مردم سلسبیل‌اش نامیده‌اند، و در نزد اصحاب کرامت بهترین جایگاه و نیکوترین رامشگاه (2) است. نیکان از آن خورند و نوشند و آزادگان (رها شدگان از هوی و هوس) از آن فرحناک و طربناک شوند. و این کتاب چون رود نیل در سرزمین مصر، شربتی است برای صبر پیشگان و ثابت قدمان و حسرتی برای فرعونیان و حق پوشان، همانگونه که حق تعالی فرمود: کثیری به آن هدایت وکثیری به آن گمراه شوند (3) ...
اقتباس از آیه 35 سوره نور
اقتباس از آیه 35 سوره فرقان
اقتباس از آیه 26 سوره بقره
استاد شهید مطهری ومقام معظم رهبری
مثنوى، مثنوى؛ که خودش می‌گوید: و هو اصول اصول اصول الدین. واقعاً اعتقاد من هم همین است. یک وقتى مرحوم آقاى مطهرى از من پرسیدند نظر شما راجع به مثنوى چیست، همین را گفتم. گفتم به نظر من مثنوى همین است که خودش گفته: و هو اصول ... . ایشان گفت کاملاً درست است، من هم عقیدهام همین است.
((بیانات در دیدار شاعران با رهبر انقلاب در نیمه‌ی ماه مبارک رمضان -پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری))
http://www.leader.ir/langs/fa/?p=bayanat&id=4041
پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.
پاورپوینت تدوین پایان نامه 94 اسلاید کامل
پاورپوینت یک ارائه خوب ( جلسه دفاع از پایان نامه)
پاورپوینت نوشتن و دفاع یک پایان نامه
پاورپوینت روش های جمع آوری داده ها در یک تحقیق و پایان نامه
پاورپوینت چگونگی تدوین پایان نامه
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه ششم
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه هفتم
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه هشتم
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه نهم
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه دهم
دانلود پاورپوینت صد نکته در پایان نامه نویسی
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه دوم
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه سوم
دانلود پاورپوینت روش تحیق و پایان نامه نویسی جلسه چهارم
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی جلسه ی پنجم
دانلود پاورپوینت روش تحقیق و پایان نامه نویسی قسمت اول
دانلود پاورپوینت نوشتن و دفاع یک پایان نامه
پاورپوینت پایان نامه ارزیابی و اولویت بندی عوامل موثر بر تاخیرات در پروژه های عمرانی از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP
دانلود پاورپوینت استخراج مقاله از پایان نامه
پاورپوینت کتاب اجزای تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی از خاکی
دانلود پاورپوینت پایان نامه بهینه سازی برنامه ریزی گیت های فرودگاهی
پاورپوینت تدوین یک پایان نامه خوب
فصل دوم پایان نامه مدیریت دانش 20 صفحه
پاورپوینت ساختار عمومی پایان نامه
دانلود پاورپوینت تحلیل آماری با رویکرد پایان نامه نویسی
دانلود پاورپوینت پایان نامه شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر در ایجاد فیل سفید و ارائه راه کار جهت مدیریت کارامد آنها
دانلود پاورپوینت پایان نامه بررسی رفتار ناپایداری استاتیکی غیرخطی سکوهای خودبالابر تحت اثر Punch Through در شرایط عملیات پیش بارگذاری
دانلود پاورپوینت پایان نامه شبکه های بی سیم Wi-Fi
پایان نامه آموزش و سنجش رویکرد تفکر انتقادی
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه یادگیری خودتنظیمی
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه آموزش های فنی و حرفه ای
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه انگیزش
پایان نامه تبیین رویکرد تفکر انتقادی
پایان نامه مولفه های تفکر انتقادی لیپمن
پایان نامه در مورد رویکرد تفکر انتقادی
پایان نامه آموزش تفکر انتقادی به کودکان و دانش آموزان
پایان نامه در مورد آموزش های فنی و حرفه ای
پایان نامه یادگیری الکترونیکی 98 صفحه
پایان نامه کامل در مورد آموزش مجازی 99 صفحه
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه پیشرفت تحصیلی
دانلود پاورپوینت فرایند دفاع از پایان نامه
دانلود پاورپوینت تحلیل آماری با رویکرد پایان نامه نویسی
فصل دوم پایان نامه سازگاری اجتماعی در دانشجویان
فصل دوم پایان نامه سازگاری اجتماعی دانش آموزان
فصل دوم پایان نامه سازگاری اجتماعی نوجوانان
فصل دوم پایان نامه سازگاری اجتماعی دختران دبیرستانی
فصل دوم پایان نامه سازگاری اجتماعی دانش آموزان دختر و پسر
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه سازگاری فردی اجتماعی
فصل دوم پایان نامه و پیشینه نظری اضطراب امتحان
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه اضطراب شناختی
فصل دوم پایان نامه اضطراب امتحان در دانش آموزان دختر
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه سازمان سالم
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه سلامت سازمانی
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه بهزیستی روانی
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه سازگاری روانشناختی
فصل دوم پایان نامه سازگاری تحصیلی در دانشجویان
فصل دوم پایان نامه رویکرد شناختی رفتاری
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه درمان شناختی رفتاری
فصل دوم پایان نامه درمان شناختی رفتاری گروهی
فصل دوم پایان نامه و پیشینه نظری کمال گرایی
فصل دوم پایان نامه نظم و انضباط دانش آموزان
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه روابط جنسی زناشویی
فصل دوم پایان نامه سازگاری کودکان طلاق
فصل دوم پایان نامه نظریه های سازگاری اجتماعی
پیشینه نظری و فصل دوم پایان نامه سازگاری تحصیلی
فصل دوم پایان نامه کیفیت زندگی زناشویی
پاورپوینت تفکر انتقادی در مثنوی
sidaa تحقیق تأویل در مثنوی
تحقیق تأویل در مثنوی
فرمت فایل دانلودی: .zipفرمت فایل اصلی: .doc
تعداد صفحات: 18
حجم فایل: 22 کیلوبایت
قیمت: 10000 تومان
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 18 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
کوزه و باده
(تأویل در مثنوی)
باده از غیب است کوزه زین جهان
کـوزه پیـدا، باده در وی بـس نـهان
(مولانا)
چکیده:
تأویل، شیوهای کهن در تفسیر متون مقدس است که سابقة‌آن به حماسة ایلیاد و ادیسه برمیگردد.در میان مسلمانان این روش، نخست در تأویل حروف مقطعه پدیدار شد و سپس فرقههای گوناگون مانند: معتزله، باطنیه،اخوان الصفا، فلاسفه، حروفیه و عرفا به تأویل قرآن کریم و حدیث دست زدند.در عرفان، عروج از لفظ به معنا و سیر صعودی از عبارت به اشارت تأویل نام دارد و مبنای آن انسان است که با تحول و ارتقای وجودی به ادراک حقایق در هر مرتبه نایل میگردد.مولانا در مثنوی شریف ـ که تفسیری عارفانه به شمار میآید ـ فراوان به تأویل دست میزند؛ روش او جمع بین ظاهر و باطن است. او الفاظ را به معنای حقیقی خود میگیرد که این، البته، جز با شهود باطنی و رؤیت درونی به دست نمیآید. مولانا این معنا را با تمثیلهای متعدد و متنوع و دلانگیز به تصویر میکشد.
کلیدواژهها:
قرآن کریم، تمثیل، ظاهر، عبارت، تعبیر مثنوی شریف، تأویل، باطن، اشارت، تجربه.
مقدمه
تأویل (hermeneutics) شیوهای کهن و باسابقه است و ریشه در باور به تقدس(sacred) متن دارد و به گونهای محدود کردن دو جهان (بیرونی و درونی) به متن است و آن بر این اندیشه استوار میباشد که حروف نوشتاری حامل رمزهای بنیادین و نامکشوف است. تفسیر را در مورد متون مقدس و غیر مقدس و تأویل را در مورد نوشتههای مقدس جاری میدانند و البته تمام متون وحیانی (revealed tests) حامل و واجد معانی متعدد و تأویلمند هستند. واژة یونانی هرمنیا، برگرفته از نام هرمس، ناظر به این باور میباشد که هرمس رسول و پیامآور خدایان و گاه خدای آفرینندة زبان و گفتار است.
2
هرمس در قرون وسطی نزد مسیحیان، مسلمانان و یهودیان، بانی و پایهگذار علم و حکمت به شمار میرود و در عصر رنسانس نیز بسیاری از فلاسفه و دانشمندان نامی هرمس را مشعلدار دانش و خرد دانستهاند. او هم پیامآور است و هم تأویلگر؛ البته تأویل در ادوار بعد در اندیشة بشری به تمام متون راه یافت. هرمس که در قرون وسطی همان طاط (تحوت (Thot)) نزد مصریان، اخنوخ یهودیان، هوشنگ ایرانیان و ادریس مسلمانان دست در نزد مسیحیان زبان و قلب خداوند یا رع (Ra) به شمار میرود یعنی او همان کلام الهی و صاحب ذکر مقدس بود که رهبر انسان به وصال حقیقت میباشد. سابقة تأویل، به یونانیان و حماسة ایلیاد و ادیسه و این بحث که آیا اثر افسانه است یا حقیقت ـ برمیگردد و سپس در عصر بلوغ اندیشه در یونان به افلاطون و در ادامه به اصحاب فیلون در تفسیر تورات و اصولاً احبار ـ درمیپیوندد و در ادوار بعد نزد فرقههای زندیک مجوس ـ در تفسیر اوستا ـ این شیوه به چشم میخورد؛ ناصر بن خسرو تأویل را به یوشع بن نون نسبت میدهد و می‌گوید:
تأویل را طلب که جهودان را این قول، پند یوشع بن نون است
[ناصر بن خسرو بی تا: 66]
در میان مسلمانان نیز این معنا با تأویلهایی که ـ در قرن اول هجری ـ از حروف مقطعه نمودهاند، آغاز شد و در پی با پدیدآیی فرق و مذاهب گسترش یافت. این اندیشه در مورد حروف مقطعه در قرون اولیه ـ و حتی تا به امروز ـ وجود داشته است که آن را آیهای دانستهاند که کسی معنای آن را نداند و آیه متشابه را نیز آیهای برشمردهاند که مفهوم روشنی ندارد و با این تطبیق، متشابه را تنها حروف مقطعه دانستهاند و سپس تنها متشابه (حروف مقطعه) را واجد تأویل دانستهاند! این اندیشه با دیدگاه قرآنی همخوانی ندارد زیرا:
الف. تمام قرآن کریم حامل تأویل است نه تنها متشابه [اعراف: 53؛ یونس: 39].
ب. در قرآن کریم آیات متشابه، حروف مقطعه نیستند (و بالعکس) زیرا متشابه در برابر محکم قرار دارد یعنی هر دو از مقولة الفاظ هستند نه حروف [آل عمران: 7] و حروف مقطعه نه محکمند و نه متشابه.
ج. آیة متشابه به آیة غیر روشن اطلاق نمیشود و این اندیشه در تعارض با نور بودن و عربی مبین بودن آیات قرآنی است بلکه در آیة دارای مدلولات متعدد و متنوع گفته میشود.
4
د. حروف مقطعه نیز دارای معانی هستند و به معنای مبهم نمیباشند و برای وجه نزول آن مواردی یاد شده است.
گسترش حوزههای دولت در عصر عباسی، تبادل اندیشه، رشد خردگرایی، دور شدن از عصر نزول، ابهام در مرزهای عقل و رأی (پیشداوری)، و … از علل پدیدآیی رأی در تفسیر میباشد و البته اعم از اینکه رأی را به معنای اندیشه بگیریم یا پیشداوری (prejudgment)، تأویل اوج تفسیر به رأی به شمار میرود که گریزی هم از تفسیر و تأویل نیست. چرا که بیان متن و تعبیر تجربه، عین تفسیر به رأی و تأویل میباشد که حتی نه تفسیر و تفسیر به رأی و تأویل، بلکه ترجمه نیز در مظان فرو غلتیدن به رأی (درست و نادرست) قرار میگیرند، زیرا وحی آسمانی که در قالب زبانی (عربی) درمیآید و بشری و زمینی میگردد این گذار از ذهن و زبان و سپس تعبیر و تفسیر مشکلاتی را پدیدار مینماید؛ آری به قول شبستری:
معانی چون به وفق منزل افتاد در اذهان خلایق مشکل افتاد
زیرا که:
آب باران باغ صد رنگ آورد ناودان، همسایه در جنگ آورد
و از این بابت گروهی هم ترجمه، هم تفسیر و تأویل را ـ به دلیل تردیدآمیز بودن و نسبت غیر قطعی به خداوند دادن ـ ناروا دانستهاند.
جهمیه (پیروان جهم بن صفوان هستند که نخستین بار مسأله نفی تشبیه (تنزیه) و جبریگرایی را پی ریخت که معتزله در توحید پیرو او شدند و در اختیار نه.) برای فرار از تجسیم؛ معتزله برای دوری از قول به جبر، رؤیت و دیگر امور؛ باطنیه در آثاری چون: کشف المحجوب، خوان الاخوان، جامع الحکمتین، وجه دین، زادالمسافرین و اخوان الصفا در جهت تألیف بین عقل و وحی و سازگاری خرد و دین، به تأویل آیات و احادیث پرداختهاند.حتی کسانی مانند ابوالحسن اشعری و احمد حنبل ـ که حدیثگرا و ضد تأویلند ـ نیز در موارد ضرورت تمسک به تأویل را تصدیق کردهاند. از ابو یعقوب سجستانی در کلام اسماعیلی میباشد، که باطنیان دیگر چون ابوحاتم رازی (در اعلام النبوة) و حمیدالدین کرمانی (در الاقوال الذهبیة) تأویلگرایی گسترده را دنبال میکنند که بدون توجه به ظاهر لفظ میباشد برعکس، مالکیان، حشویان، حنبلیان، ظاهریان و … و در دورههای اخیر وهابیان و نیز پیروان مکتب تفکیک، هیچگونه تأویل را برنمیتابند و هر دو گروه (تأویلگرایان و ظاهرگرایان) تئور
4
ی خاصی در مورد زبان قرآن دارند. غزالی و بسیاری از مفسران نیز در برخی مسائل، تأویل را یگانه راه حل شناختهاند، البته حشویه و ظاهریه، از تأویل ابا داشتهاند و ابنتیمیه، کسانی را که به تأویل پردازند را در ردیف قرامطة باطنیه، صابئین و فلاسفه شمرده است و ابن قدامه ـ از حنابله ـ نیز کتابی در ذم التأویل نگاشته است [زرین کوب 1362: 121].صوفیه نیز همانند باطنیه و اخوان الصفا در بسیاری موارد به تأویل پرداختهاند و تأویلهای قدمای آنان در باب آیات در تفاسیر آنان و نیز در تفسیر احادیث قدسی و نبوی و تبیین شطحیات مشایخ به چشم میخورد.در نهضت حروفیه، هر حرف نماد یا رمزی است بیانکنندة ارزشی ویژه؛ ابن عربی نیز 28 حرف الفبای قرآن مجید و کلام محمدیه را کامل دانسته است و هر حرف را با یکی از اعیان ثابته در اندیشة خود همخوان میبیند و بدین سان کلام قدسی را زبانی میداند که تمام ترکیبات 28 حرف را دربرمیگیرد.ملاصدرا، حروف رمزی قرآن را هدیة پرودگار به اهل بشارت میداند که در این جهان معنای آنها دانستنی نیست اما در آن جهان، این حروف به هم پیوسته، از هم جدا میگردند زیرا آن روز، روز جدایی و تمییز میباشد.در عرفان، تأویلگرایی به اوج میرسد؛ در عرفان تکرار حوادث اعلا در دنیای خاکی، بحثی آشناست عارفان هماره میان ماده و معنا، واژه و استعاره، متن و تفسیر، تجربه و تعبیر، قال و حال و … تمایز و فاصله میدیدند و در اندیشة پر کردن این رخنه بودند.در عرفان ـ که اساس آن بر تجربه استوار است ـ تجارب عرفانی منتقل میگردند و از معنا به لفظ تنزل مییابند و از قلمرو حضور به ساحت حصول میرسند و در جامة زبان ظاهر میشوند که البته در تعبیر، تفسیر است و در تفسیر، ترکیب (با فرهنگ فرد، پیشفرضها و …) و با ترکیب، تغییر؛ و البته راهی غیر از این هم وجود ندارد چرا که تفسیر و تأویل به تعطیل میانجامد و سپس در مرحلهای دیگر ـ الفاظ نازل شده ـ به شرح و تفسیر درمیآیند. این معنا را در نمودار زیر میتوان عرضه کرد:
اشارت ← عبارت ← اشارت
تجربه ← تعبیر ـ تفسیر ← تأویل
پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.
تحقیق تأویل در مثنوی
تحقیق تأویل در مثنوی
فرمت فایل دانلودی: .zipفرمت فایل اصلی: .doc
تعداد صفحات: 18
حجم فایل: 22 کیلوبایت
قیمت: 10000 تومان
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 18 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
2
کوزه و باده
(تأویل در مثنوی)
باده از غیب است کوزه زین جهان
کـوزه پیـدا، باده در وی بـس نـهان
(مولانا)
چکیده:
تأویل، شیوهای کهن در تفسیر متون مقدس است که سابقة‌آن به حماسة ایلیاد و ادیسه برمیگردد.در میان مسلمانان این روش، نخست در تأویل حروف مقطعه پدیدار شد و سپس فرقههای گوناگون مانند: معتزله، باطنیه،اخوان الصفا، فلاسفه، حروفیه و عرفا به تأویل قرآن کریم و حدیث دست زدند.در عرفان، عروج از لفظ به معنا و سیر صعودی از عبارت به اشارت تأویل نام دارد و مبنای آن انسان است که با تحول و ارتقای وجودی به ادراک حقایق در هر مرتبه نایل میگردد.مولانا در مثنوی شریف ـ که تفسیری عارفانه به شمار میآید ـ فراوان به تأویل دست میزند؛ روش او جمع بین ظاهر و باطن است. او الفاظ را به معنای حقیقی خود میگیرد که این، البته، جز با شهود باطنی و رؤیت درونی به دست نمیآید. مولانا این معنا را با تمثیلهای متعدد و متنوع و دلانگیز به تصویر میکشد.
کلیدواژهها:
قرآن کریم، تمثیل، ظاهر، عبارت، تعبیر مثنوی شریف، تأویل، باطن، اشارت، تجربه.
مقدمه
تأویل (hermeneutics) شیوهای کهن و باسابقه است و ریشه در باور به تقدس(sacred) متن دارد و به گونهای محدود کردن دو جهان (بیرونی و درونی) به متن است و آن بر این اندیشه استوار میباشد که حروف نوشتاری حامل رمزهای بنیادین و نامکشوف است. تفسیر را در مورد متون مقدس و غیر مقدس و تأویل را در مورد نوشتههای مقدس جاری میدانند و البته تمام متون وحیانی (revealed tests) حامل و واجد معانی متعدد و تأویلمند هستند. واژة یونانی هرمنیا، برگرفته از نام هرمس، ناظر به این باور میباشد که هرمس رسول و پیامآور خدایان و گاه خدای آفرینندة زبان و گفتار است.
2
هرمس در قرون وسطی نزد مسیحیان، مسلمانان و یهودیان، بانی و پایهگذار علم و حکمت به شمار میرود و در عصر رنسانس نیز بسیاری از فلاسفه و دانشمندان نامی هرمس را مشعلدار دانش و خرد دانستهاند. او هم پیامآور است و هم تأویلگر؛ البته تأویل در ادوار بعد در اندیشة بشری به تمام متون راه یافت. هرمس که در قرون وسطی همان طاط (تحوت (Thot)) نزد مصریان، اخنوخ یهودیان، هوشنگ ایرانیان و ادریس مسلمانان دست در نزد مسیحیان زبان و قلب خداوند یا رع (Ra) به شمار میرود یعنی او همان کلام الهی و صاحب ذکر مقدس بود که رهبر انسان به وصال حقیقت میباشد. سابقة تأویل، به یونانیان و حماسة ایلیاد و ادیسه و این بحث که آیا اثر افسانه است یا حقیقت ـ برمیگردد و سپس در عصر بلوغ اندیشه در یونان به افلاطون و در ادامه به اصحاب فیلون در تفسیر تورات و اصولاً احبار ـ درمیپیوندد و در ادوار بعد نزد فرقههای زندیک مجوس ـ در تفسیر اوستا ـ این شیوه به چشم میخورد؛ ناصر بن خسرو تأویل را به یوشع بن نون نسبت میدهد و می‌گوید:
تأویل را طلب که جهودان را این قول، پند یوشع بن نون است
[ناصر بن خسرو بی تا: 66]
در میان مسلمانان نیز این معنا با تأویلهایی که ـ در قرن اول هجری ـ از حروف مقطعه نمودهاند، آغاز شد و در پی با پدیدآیی فرق و مذاهب گسترش یافت. این اندیشه در مورد حروف مقطعه در قرون اولیه ـ و حتی تا به امروز ـ وجود داشته است که آن را آیهای دانستهاند که کسی معنای آن را نداند و آیه متشابه را نیز آیهای برشمردهاند که مفهوم روشنی ندارد و با این تطبیق، متشابه را تنها حروف مقطعه دانستهاند و سپس تنها متشابه (حروف مقطعه) را واجد تأویل دانستهاند! این اندیشه با دیدگاه قرآنی همخوانی ندارد زیرا:
الف. تمام قرآن کریم حامل تأویل است نه تنها متشابه [اعراف: 53؛ یونس: 39].
ب. در قرآن کریم آیات متشابه، حروف مقطعه نیستند (و بالعکس) زیرا متشابه در برابر محکم قرار دارد یعنی هر دو از مقولة الفاظ هستند نه حروف [آل عمران: 7] و حروف مقطعه نه محکمند و نه متشابه.
ج. آیة متشابه به آیة غیر روشن اطلاق نمیشود و این اندیشه در تعارض با نور بودن و عربی مبین بودن آیات قرآنی است بلکه در آیة دارای مدلولات متعدد و متنوع گفته میشود.
4
د. حروف مقطعه نیز دارای معانی هستند و به معنای مبهم نمیباشند و برای وجه نزول آن مواردی یاد شده است.
گسترش حوزههای دولت در عصر عباسی، تبادل اندیشه، رشد خردگرایی، دور شدن از عصر نزول، ابهام در مرزهای عقل و رأی (پیشداوری)، و … از علل پدیدآیی رأی در تفسیر میباشد و البته اعم از اینکه رأی را به معنای اندیشه بگیریم یا پیشداوری (prejudgment)، تأویل اوج تفسیر به رأی به شمار میرود که گریزی هم از تفسیر و تأویل نیست. چرا که بیان متن و تعبیر تجربه، عین تفسیر به رأی و تأویل میباشد که حتی نه تفسیر و تفسیر به رأی و تأویل، بلکه ترجمه نیز در مظان فرو غلتیدن به رأی (درست و نادرست) قرار میگیرند، زیرا وحی آسمانی که در قالب زبانی (عربی) درمیآید و بشری و زمینی میگردد این گذار از ذهن و زبان و سپس تعبیر و تفسیر مشکلاتی را پدیدار مینماید؛ آری به قول شبستری:
معانی چون به وفق منزل افتاد در اذهان خلایق مشکل افتاد
زیرا که:
آب باران باغ صد رنگ آورد ناودان، همسایه در جنگ آورد
و از این بابت گروهی هم ترجمه، هم تفسیر و تأویل را ـ به دلیل تردیدآمیز بودن و نسبت غیر قطعی به خداوند دادن ـ ناروا دانستهاند.
جهمیه (پیروان جهم بن صفوان هستند که نخستین بار مسأله نفی تشبیه (تنزیه) و جبریگرایی را پی ریخت که معتزله در توحید پیرو او شدند و در اختیار نه.) برای فرار از تجسیم؛ معتزله برای دوری از قول به جبر، رؤیت و دیگر امور؛ باطنیه در آثاری چون: کشف المحجوب، خوان الاخوان، جامع الحکمتین، وجه دین، زادالمسافرین و اخوان الصفا در جهت تألیف بین عقل و وحی و سازگاری خرد و دین، به تأویل آیات و احادیث پرداختهاند.حتی کسانی مانند ابوالحسن اشعری و احمد حنبل ـ که حدیثگرا و ضد تأویلند ـ نیز در موارد ضرورت تمسک به تأویل را تصدیق کردهاند. از ابو یعقوب سجستانی در کلام اسماعیلی میباشد، که باطنیان دیگر چون ابوحاتم رازی (در اعلام النبوة) و حمیدالدین کرمانی (در الاقوال الذهبیة) تأویلگرایی گسترده را دنبال میکنند که بدون توجه به ظاهر لفظ میباشد برعکس، مالکیان، حشویان، حنبلیان، ظاهریان و … و در دورههای اخیر وهابیان و نیز پیروان مکتب تفکیک، هیچگونه تأویل را برنمیتابند و هر دو گروه (تأویلگرایان و ظاهرگرایان) تئور
4
ی خاصی در مورد زبان قرآن دارند. غزالی و بسیاری از مفسران نیز در برخی مسائل، تأویل را یگانه راه حل شناختهاند، البته حشویه و ظاهریه، از تأویل ابا داشتهاند و ابنتیمیه، کسانی را که به تأویل پردازند را در ردیف قرامطة باطنیه، صابئین و فلاسفه شمرده است و ابن قدامه ـ از حنابله ـ نیز کتابی در ذم التأویل نگاشته است [زرین کوب 1362: 121].صوفیه نیز همانند باطنیه و اخوان الصفا در بسیاری موارد به تأویل پرداختهاند و تأویلهای قدمای آنان در باب آیات در تفاسیر آنان و نیز در تفسیر احادیث قدسی و نبوی و تبیین شطحیات مشایخ به چشم میخورد.در نهضت حروفیه، هر حرف نماد یا رمزی است بیانکنندة ارزشی ویژه؛ ابن عربی نیز 28 حرف الفبای قرآن مجید و کلام محمدیه را کامل دانسته است و هر حرف را با یکی از اعیان ثابته در اندیشة خود همخوان میبیند و بدین سان کلام قدسی را زبانی میداند که تمام ترکیبات 28 حرف را دربرمیگیرد.ملاصدرا، حروف رمزی قرآن را هدیة پرودگار به اهل بشارت میداند که در این جهان معنای آنها دانستنی نیست اما در آن جهان، این حروف به هم پیوسته، از هم جدا میگردند زیرا آن روز، روز جدایی و تمییز میباشد.در عرفان، تأویلگرایی به اوج میرسد؛ در عرفان تکرار حوادث اعلا در دنیای خاکی، بحثی آشناست عارفان هماره میان ماده و معنا، واژه و استعاره، متن و تفسیر، تجربه و تعبیر، قال و حال و … تمایز و فاصله میدیدند و در اندیشة پر کردن این رخنه بودند.در عرفان ـ که اساس آن بر تجربه استوار است ـ تجارب عرفانی منتقل میگردند و از معنا به لفظ تنزل مییابند و از قلمرو حضور به ساحت حصول میرسند و در جامة زبان ظاهر میشوند که البته در تعبیر، تفسیر است و در تفسیر، ترکیب (با فرهنگ فرد، پیشفرضها و …) و با ترکیب، تغییر؛ و البته راهی غیر از این هم وجود ندارد چرا که تفسیر و تأویل به تعطیل میانجامد و سپس در مرحلهای دیگر ـ الفاظ نازل شده ـ به شرح و تفسیر درمیآیند. این معنا را در نمودار زیر میتوان عرضه کرد:
اشارت ← عبارت ← اشارت
تجربه ← تعبیر ـ تفسیر ← تأویل
پرداخت با کلیه کارتهای عضو شتاب امکان پذیر است.
