ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 | 31 |
بخشی از متن:
1 فایل پاورپوینت | 47 صفحه اسلاید| قابل اجرا در آفیس 2010 و نسخه های جدیدتر|قابل ویرایش و آماده چاپ
بخشی از پاورپوینت
مختصری درباره تاریخچه و جایگاه مقرنس در معماری ایران
وجه تسمیه و معنی لغوی مقرنس
انواع مقرنس
سابقه مقرنس در بناهای پیش از اسلام
مقرنس در بناهای اسلامی
کاربرد در معماری مدرن
1.وجه تسمیه و معنوی لغوی مقرنس
مقرنس با کلمۀ قرنا، قرنس و قرنیس خویشاوند است.
قرنیز-مأخوذ از قرناس یا قِرنس «عربی» پیش آمدگی باریک بالای در و پنجره، .شبیه حاشیه یا سایبان که با آجر یا سیمان درست میکنند
قسمی زینت که در اطاق ها و ایوان ها به شکلهای گوناگون گچبری کنند.
سقف یا گنبدی گچبری شده، بنای بلند و عمارتی عالی که در سقف آن نقش و نگار
برجسته یا پله پله از گچ درست کرده باشند کنگرهدار، قرناسدار، قرنیزدار
انواع مقرنس
مقرنسها از لحاظ شکل به 4 دسته تقسیم می شوند:
مقرنسهای جلو آمده: مقرنسهایی را میگویند که مصالح آن از خود بناست. و در نهایت سادگی و بدون هیچگونه پیرایه ای به صورت آجر یا گچی ،انتهای سطوح خارجی نمای بیرون ساختمان را آرایش می دهند و استحکام آنها زیاد است.
مقرنسهای روی هم قرار گرفته: گذشته از مصالح به کار رفته اصلی بنا مانند گچ و آجر وسنگ، در سطوح داخل و خارج بنا به کار می روند. و غالبا در چند ردیف (دو تا پنج یا بیشتر) روی هم قرار دارند و دارای ثبات متوسطی است.
مقرنسهای معلق: شبیه همان منشورهای آهکی آویزان در غارهاست که اصطلاحا استلاکتیت نامیده میشوند. و غالبا از چسباندن مواد مختلف چون گچ، سفال ،کاشی و ... به سطوح مقعر داخل بنا صورت می گیرند. که اویزان به نظر میرسند و دارای ثبات کمی می باشند.
مقرنسهای لانه زنبوری: چنانکه از تام این دسته از مقرنسها پیداست،شبیه لانه زنبور و در مجموع کندوهای کوچک بر روی هم قرار گرفته اند. این دسته از نظر شکل ظاهری شبیه به مقرنسهای معلق اند.
الهام از طبیعت یا ابتکار
مقرنس را نمی توان به طور قطع و یقین ساخته مصنوعی انسانی دانست همانطور که نمی توان تقلید صرف از طبیعت شمرد.
می توان شکل طبیعی مقرنس را عوارضی به قندیل مانند به نام استالاکتیت دانست که از سقف و گاهی از دیوارۀ غارهای آهکی به شکل آویز یافت می شود.
بر هم قرار گرفتن این اشکال به طور خاص و از لحاظ بصری ذهن را به سوی مقرنس متوجه می سازد.
در کتاب هنر اسلامی هانری مارتین آمده است:
عنصر تزئینی بسیار مشخص تزئین اسلامی استالاکتیت است، زیرا شکل ترکیبات سنگی را که، در غارها با رسوب و تراکم املاح آهکی تشکیل شده، بخاطر میآورد.
استالاکتیت بسیار ساده با هفت عنصر منشوری که میتواند بهم وصل شود به صورت یک جلوآمدگی، تشکیل شده است.
این هفت عنصر در سطح مستوی یک مستطیل و دو مثلث یکی قائم الزاویه ودیگری متساویالساقین، بدست میدهد.
این شکلها میتواند با هریک از پهلوهای خود جفت و جور شودوچیزی که موجب سهولت عده زیادی ترکیبات است .
مقرنس معمولاً در سطوح مقعر گوشههای زیر سقف ایجاد میشود و احتمالاً فکر .اینکه گوشوار به این المان تزئینی منشاء داده است تقویت شده است
واحد مقرنس ربع گنبد یا در واقع یک هشتم کره و در اینصورت خود یک قسمت از دیواره حجم کره و به عبارت دیگر سطح کوچک مقعری است که با سایر .سطوح مشابه خود یک سطح مقعر بزرگتر را زینت میدهد
مقرنس تزئینی از قرار گرفتن سطوح مقعر در کنار هم و یا روی هم بطور مرتب و یا متضاد تشکیل میشود و در این صورت عبارت از ردیفها و یا قطارهای افقی و عمودی خواهد بود که دیوارههای آنها و یا بطور بهتر فصول مشترک آنها چون استالاکتیت آویزان بنظر خواهد رسید و گاهی خانههای لانه زنبوری را القاء خواهد کرد
اشکال و تعاریف
مقرنس به آنچه شبیه نردبان و پله پله ساخته شده باشد گفته می شود که مانند آویزه هایی قندیل مانند ساخته می شود.
به مقرنس قطار بندی نیز می گویند.
در واقع مقرنس چیزی شبیه پوزه آهو می باشد.
به فاصلۀ هر یک چهارم مقرنس که از یک طرف آغاز و به ضلع دیگر زمینه مقرنس متصل می شود یک قطار می گویند.
موش پا: آلتی که از قطار اول به دیوار متصل شده و کمی بر روی دیوار امتداد می یابد موش پا گفته می شود.
شاپرک: آلتی سه پهلو است که مابین قطارها قرار می گیرد. و عامل اتصال آلت های مقرنس می شود.این آلت از بسیار باز تا بسیار بسته متغیر است.
تخت: تخت تنها عنصری است که به صورت افقی در مقرنس قرار می گیرد و در انواع تخت منتظم،تخت غیر منتظم و تخت لوزی به کار می رود.
شمسه: که در وسط هر چشمه یا نیمکار مانند عرقچین در پایان کار قرار می گیرد.
طاس: آلتی است که بین دو شاپرک یا بین دو ترنج یا بین دو تی قرار می گیرد و فضاهای فرو رفته مقرنس را بوجود می آورد.
مدنی: به طاس های مرتفع که گاه ارتفاعی معادل چند قطار را دارند مدنی گفته می شود.
تنوره: تنوره از اجتماع قطارهای مقرنس در یک سمت بوجود می آید.
تی: هرگاه بین دو طاس شاپرکی قرار نگیرد و دو طاس پشت به پشت به هم بچسبند حالت تی ایجاد می شود.
کاربرد مقرنس را در پیش از اسلام شامل 2 دوره عمده یعنی 250 قبل از میلاد تا 224بعد از میلاد و از 224 بعد از میلاد تا زمان ظهور اسلام دانستهاند.
البته ذکراین نکته لازم است
که نمونههایی نیز مربوط به 550 قبل از میلاد در این زمینه یافته شدهاست.